«ΕΛΛΑΔΑ ΜΟΥ. Στο ΤΟΤΕ, στο ΜΕΤΑ, στο ΤΩΡΑ»

Γεράσιμος Τζιβράς «Ελλάδα μου: Στο ΤΟΤΕ, στο ΜΕΤΑ, στο ΤΩΡΑ», Εκδόσεις Κούρος, Αθήνα 2024

https://www.fractalart.gr/ellada-moy-sto-tote-sto-meta-sto-tora/

02/07/2024, 8:19 ΜΜ

«Ποιητική αναδρομή στην πλούσια και πολυδιάστατη ιστορία της Ελλάδας, την εξέλιξή της και την σημερινή της κατάσταση»

Γράφει η Σοφία Σκλείδα // *

 

 

Ο τίτλος “Ελλάδα μου: στο τότε, στο μετά, στο τώρα”, αναφέρεται σε μια ποιητική αναδρομή στην πλούσια και πολυδιάστατη ιστορία της Ελλάδας μας, την εξέλιξή της και την σημερινή της κατάσταση. Το τότε, σχετίζεται με τις κύριες φάσεις της ελληνικής ιστορίας, από την Αρχαιότητα ως τη Βυζαντινή και Οθωμανική περίοδο. Το μετά, αφορά τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει την απελευθέρωση και ίδρυση του ελληνικού κράτους, τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Εθνικό Διχασμό, τη Μικρασιατική Καταστροφή, την καταστροφή της Σμύρνης και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τον Β΄ Παγκόσμιο και Εμφύλιο Πόλεμο, τη Μεταπολεμική περίοδο και τη Δικτατορία. Τέλος, το τώρα, παραπέμπει στη σύγχρονη Ελλάδα των εντάσεων και των θεμελιακών αλλαγών, η οποία με την πλούσια ιστορία της, συνεχίζει να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται στις έντονες προκλήσεις, ενώ παράλληλα διατηρεί το μοναδικό της πολιτισμό και την ταυτότητά της.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας μας, έχοντας ζήσει και εργαστεί χρόνια στο εξωτερικό, με την ποιητική παρουσίαση και απόδοση σημαντικών ιστορικών γεγονότων, επιδιώκει τη διατήρηση της συναισθηματικής σύνδεσης με τα γεγονότα, την έκφραση εθνικής υπερηφάνειας, την προώθηση συλλογικών αξιών, διότι ως γνωστόν, η ποιητική τέχνη αναζωογονεί τη συλλογική μνήμη.

Είναι γεγονός ότι πολλοί Έλληνες συγγραφείς που έζησαν στο εξωτερικό, αισθάνθηκαν έντονη την ανάγκη να εγκωμιάσουν τη χώρα τους, συχνά μέσα από το έργο τους. Αυτοί οι συγγραφείς, αν και μακριά από την πατρίδα, χρησιμοποίησαν τη λογοτεχνία ως μέσο για να εκφράσουν την αγάπη, τη νοσταλγία και τον θαυμασμό τους για την Ελλάδα. Επιπλέον, τα ιστορικά γεγονότα στιχουργικά δοσμένα, μπορούν να έχουν και ρόλο παιδευτικό, διδάσκοντας την ιστορία με τρόπο που είναι πιο εύληπτη και συναισθηματικά εμπλουτισμένη σε σχέση με τα παραδοσιακά ιστορικά κείμενα. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται παραλληλισμοί μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, δείχνοντας πώς τα ιστορικά γεγονότα επηρεάζουν και διαμορφώνουν το σύγχρονο κόσμο. Παραδείγματα από την Ελληνική Λογοτεχνία συγγραφέων που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, είναι ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Γιώργος Σεφέρης, καθώς και πολλοί άλλοι.

Έτσι, η ποιητική απόδοση ιστορικών γεγονότων συμβάλλει όχι μόνο στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής μνήμης, αλλά και στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας και της συλλογικής συνείδησης, αποδίδοντας θεμελιώδεις έννοιες και εμπειρίες με πολυδιάστατο τρόπο.

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, το εν λόγω έργο αποτελείται από ποιήματα έμμετρα με αφηγηματικό χαρακτήρα και με τη χρήση διαφόρων ειδών ομοιοκαταληξίας, όπως τη ζευγαρωτή, την πλεκτή, τη σταυρωτή κ.ά., που προσδίδουν μουσικότητα, λυρικότητα και ρυθμό. Ταυτόχρονα, οι έντονες εικόνες και οι λεπτομερείς περιγραφές βοηθούν στη δημιουργία συγκινησιακής ατμόσφαιρας και στη ζωντανή αναπαράσταση της ιστορίας. Από την άλλη, η χρήση πολλαπλών συμβολισμών και μεταφορών ενισχύει τη συναισθηματική αντίδραση των αναγνωστών και μεταδίδει βαθιά νοήματα, συνδυάζοντας τη δομή και το βάθος της αφήγησης με την αισθητική και τη συναισθηματική δύναμη της ποίησης, προσφέροντας έτσι, μια μοναδική λογοτεχνική εμπειρία.

 

Διαβάζουμε στο έργο:

«…Στη ΠΟΙΗΣΗ λοιπόν θα βρεις διαμάντια ζωής βιωμένης, είναι μεγάλος ποταμός, που μπαίνεις κι εκεί βγαίνεις στα ξέφωτα που ’χουνε χαρά κι όλο να δοκιμάζεις τον μεγαλύτερο εχθρό, ΕΑΥΤΟ σου να δαμάζεις!»

Παράλληλα, τα μελετώμενα ποιήματα συμπυκνώνουν μεγάλα χρονικά διαστήματα και σημαντικά γεγονότα σε λίγες στροφές, δημιουργώντας την εντύπωση του ιστορικού βάρους, χωρίς να χρειάζονται εκτενείς περιγραφές, αφού αντί για την απόλυτη ιστορική ακρίβεια, η ποιητική ιστορικότητα εστιάζει στο συναισθηματικό αντίκτυπο των γεγονότων, προσπαθώντας να αποδώσει το πώς ένιωσαν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή, με τη χρήση σατυρικού, διδακτικού, προτρεπτικού, αλλά πολλές φορές και καυστικού λόγου από το συγγραφέα μας.

Με άλλα λόγια, η γλώσσα έχει λυρικό τόνο, εκφράζοντας έντονα συναισθήματα και προσωπικές εμπειρίες, με τη συχνή χρήση αρχαϊκών λέξεων και φράσεων ή αναφορών στην κλασική αρχαιότητα, προσδίδοντας μια διαχρονική διάσταση στο έργο, καθώς και την αίσθηση της τάξης και της ισορροπίας.

Εκτός αυτού, τα συγκεκριμένα ποιήματα εισάγουν φωνές από το παρελθόν, επιτρέποντας στους ιστορικούς χαρακτήρες να “μιλήσουν” και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, μέσα από ένα συνεχή διάλογο. Επιπλέον θέματα αναφοράς είναι η αξία της ελληνικής γλώσσας, της ποίησης, της ελληνικής φύσης, τα μνημειώδη έργα και σύμβολα της πατρίδας μας, η θέση της γυναίκας στην Αρχαία Ελλάδα και στα νεότερα χρόνια, βασικές επισημάνσεις για μέρη και γεγονότα της ιδιαίτερης πατρίδας του ποιητή, για τη Μακεδονία μας, τους αδικοχαμένους στο Μάτι, στα Τέμπη, τους ναυαγούς μετανάστες, ειδική μνεία σε βασικούς εκπροσώπους της ελληνικής παράδοσης και διανόησης, όπως στα έργα των Μίκη Θεοδωράκη, Καβάφη, Καζαντζάκη, Ελύτη, Παπαδιαμάντη, Λουντέμη, Βρεττάκου, Πατρίκιου, Εγγονόπουλου, Λειβαδίτη, Δημουλά, Γκάτσου, Χριστιανόπουλου, Σακελλάριου, Κόντογλου, Θεοτοκόπουλου, καθώς και σε άλλους.

Επιπρόσθετα, η βαθιά πίστη και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του λογοτέχνη μας συχνά διαποτίζουν το έργο του, επηρεάζοντας τόσο το περιεχόμενο όσο και το ύφος της γραφής του. Σε μια προσπάθεια αναζήτησης νοήματος, αισιοδοξίας, ανθρωπισμού και αγάπης, συνδιαλέγεται δημιουργικά με μεγάλους λογοτέχνες όπως τον Γκαίτε, τον Καβάφη, τον Ελύτη, τον Καββαδία, τον Ρίτσο, όπως και με τους αναγνώστες του, θέτει ερωτήματα κριτικής φύσεως, δίνει απαντήσεις, στοχάζεται, οραματίζεται, αγωνιά, ελπίζει, προσδοκά, συνδυάζοντας την καλλιτεχνική του έκφραση με τις φιλοσοφικές ή πνευματικές ιδέες που έχουν διαμορφώσει τη σκέψη του.

«…Χτίσε εντός μου μια καρδιὰ καθάρια πάντα και πλατιά και ανακαίνισέ με εσωτερικά με πνεύμα ευθύτητας παντοτινά. Το Πρόσωπο μη αποστρέψεις, το Πνεύμα Σου μην αφαιρέσεις απ’ την μηδαμινότητά μου χωρίς αυτά, ποια η οντότητά μου;»

Αυτά τα χαρακτηριστικά συνθέτουν μια ποιητική γλώσσα που είναι βαθιά συνδεδεμένη με την παράδοση και την ιστορία, προσφέροντας πλούσια και πολυσήμαντα κείμενα που, δίχως καμία αμφιβολία, θα συνεχίζουν και μελλοντικά να συγκινούν και να εμπνέουν τους αναγνώστες. «..Μα είναι και οι ήρωες που δίνουν τη ζωή τους, να μη σε αφήνουν μοναχή κι απ’ την αναπνοή τους μένεις αιώνια ΟΡΘΗ, Ελλάδα μάνα ΔΥΝΑΤΗ…/…Ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήτανε μετέωρος και υπερφυσικός, δέντρου ήταν ψηλού πούχε βαθιά στη γη ριζώσει ανθός, λάσπη έτρωγε κι έκανε ευωδιαστά λουλούδια και μες τον χρόνο έφτιαχνε μελωδικά τραγούδια…»

Καταλήγοντας, το βιβλίο αυτό προσφέρει μια μοναδική προοπτική, συνδυάζοντας την καλλιτεχνική δημιουργία με την πνευματική αναζήτηση και τον θρησκευτικό στοχασμό, απευθυνόμενο τόσο στο νου όσο και στην ψυχή των αναγνωστών.

  

 ----------------------------------------------------------------

*H Σοφία Σκλείδα είναι Φιλόλογος, Συγγραφέας, Διδάκτωρ Συγκριτικής Παιδαγωγικής και Μεταδιδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος της Ε.Ε.Λ.